Πόσες φορές έχετε αντιληφθεί για εσάς τους ίδιους ή ακόμα και για τα κοντινά σας πρόσωπα, την απόρριψη όλων των πιθανών τύπων χαρακτήρων που σας κάνουν καλό;
Πόσες φορές φορές χαρακτηρίζετε τα άτομα αυτά ως “βαρετά”, χωρίς καθόλου ενδιαφέρον και αντιθέτως επιλέγετε άτομα με περίεργα χαρακτηριστικά τα οποία εν τέλει δεν συμβάλλουν καθόλου στην ευτυχία σας; Δεν σας έχει τύχει να ερωτευτείτε ανθρώπους που είναι λιγότερο υπεύθυνοι απ´ ότι εσείς; Λιγότερο στοργικοί και καθόλου άξιοι εμπιστοσύνης; Ανθρώπους εγωκεντρικούς και απορριπτικούς που δεν μπορούν να δεσμευτούν σε μια υγιή σχέση; Ίσως τελικά ο έρωτας δεν είναι τόσο τυφλός, όσο νομίζουμε.
Η Κωνσταντίνα έχει μεγαλώσει με έναν ελεγκτικό και απορριπτικό πατέρα και για αυτόν το λόγο επιλέγει συνειδητά έναν πολύ γλυκό και φροντιστικό σύντροφο, ώστε να δημιουργήσει μια σχέση με αποδοχή και τρυφερότητα. Όταν όμως χρειαστεί λίγο χρόνο για τον εαυτό της, η φροντίδα γίνεται μέσο πίεσης και ο σύντροφος της γίνεται το ίδιο απορριπτικός με τον πατέρα της.
Ο Βασίλης που έχει μεγαλώσει με μία μητέρα αγχώδη, απόμακρη και μη διαθέσιμη, προσπαθεί να επιλέξει μια σύντροφο γλυκιά, ήρεμη, κοινωνική. Πιστεύει πώς η σύντροφος του θα του δώσει την προσοχή και την αποδοχή της σε αντίθεση με την μητέρα του, παρόλα αυτά στην συνέχεια αποδεικνύεται πως η κοπέλα του έχει πρόβλημα στο να δεσμευτεί σε μια στενή σχέση. Έτσι καταλήγει και η ίδια απόμακρη και μη διαθέσιμη απέναντι του.
“Ο άνθρωπος είναι το προϊόν των τραυμάτων της παιδικής του ηλικίας”
Sigmund Freud
Η Θεωρία Δεσμού του Bowlby ακολουθεί ένα αναπτυξιακό μοντέλο και πρεσβεύει ότι το είδος και η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσει το βρέφος με τους γονείς/τροφούς κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του επηρεάζει την ψυχο-συναισθηματική του ανάπτυξη και τον τρόπο με τον οποίο θα διαμορφώσει τους συναισθηματικούς του δεσμούς.
Ο Bowlby, υποστήριξε ότι ο βαθμός στον οποίο η διαθεσιμότητα και η απαντητικότητα του κύριου προσώπου φροντίδας ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του βρέφους συμβάλλει στη σταδιακή δόμηση εσωτερικών λειτουργικών μοντέλων ή νοητικών αναπαραστάσεων για τον εαυτό, τους άλλους και τις μεταξύ τους σχέσεις, προς το τέλος περίπου του 1ου έτους. Τα μοντέλα αυτά συνδέονται με το συναίσθημα, έχουν συγκεκριμένο περιεχόμενο και επειδή βασίζονται στα επικοινωνιακά βιώματα της βρεφικής ηλικίας παρέχουν τη βάση για την ανάπτυξη προσδοκιών για μελλοντικές σχέσεις (Pervin & John, 2001)
Υποστήριξε επίσης, ότι ο τύπος της προσκόλλησης, όπως αυτός σχηματοποιείται στα πρώτα στάδια της ζωής του παιδιού, επηρεάζει καθοριστικά την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης προς τον εαυτό και τους άλλους, ενώ παράλληλα διαμορφώνεται η ευκαμψία του και η απαντητικότητα του στις αγχογόνες καταστάσεις.
“What cannot be communicated to the [m]other cannot be communicated to the self”
John Bowlby
Οι περισσότεροι από μας λοιπόν, διδαχτήκαμε την αγάπη και τις μορφές σχέσεων κατά την παιδική μας ηλικία και εκεί ακριβώς βρίσκεται η βάση για τις μετέπειτα σχέσεις και τις προσδοκίες όσον αφορά τον εαυτό μας. Όμως, όπως είναι φυσικό, άνθρωποι με τα δικά τους προβλήματα, που για διάφορους λόγους δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στον ρόλο τους, αποτέλεσαν για μας τα “πρότυπα αγάπης”. Στις περιπτώσεις που τα πρότυπα αυτά περιείχαν αρνητικά και καταστροφικά συναισθήματα, όπως είναι ο θυμός, η συναισθηματική και ψυχολογική απόσταση, η απόρριψη και η αδιαφορία, τότε η συνέχεια θα είναι κάπως δύσκολη.
Τα γονεϊκά πρότυπα είναι τόσο ισχυρά αποτυπωμένα μέσα μας που μας ωθούν να επαναλάβουμε καταστάσεις και εμπειρίες οι οποίες, παρόλο που είναι τραυματικές για εμάς, μας θυμίζουν υποσυνείδητα το πρωταρχικό άτομο φροντίδας. Αναζητούμε λοιπόν, άθελά μας, το οικείο και το γνώριμο που είναι <<ασφαλές>> και <<βολικό>> και όχι το διαφορετικό που μας φοβίζει. Ακούγεται τρελό, όμως δεν είναι.
Έτσι γινόμαστε δέσμιοι ενός φαύλου κύκλου, από λάθος επιλογές και ανέλπιδες προσπάθειες διατήρησης μια υγιούς σχέσης, προσπαθώντας να καλύψουμε τις βασικές μας ανάγκες για αγάπη, προσοχή, ασφάλεια.
Τα εσωτερικά αυτά αποτυπώματα δεν είναι εύκολο να αποκαλυφθούν και χρειάζονται αρκετή προσωπική δουλειά. Το άτομο εάν γνωρίσει τον εαυτό του καλύτερα, μπορεί να σπάσει τα δεσμά του και να επαναπροσδιορίσει τις επιλογές συντρόφων του σε ένα πιο συνειδητό επίπεδο. Σαν αποτέλεσμα, θα επιλέγει άτομα με τα οποία θα είναι ικανό να δημιουργήσει μια ευτυχισμένη σχέση σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Η επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας και η ψυχοθεραπεία, με οποιαδήποτε προσέγγιση η μοντέλο ταιριάζει στον καθένα, είναι ένας δρόμος προς την αυτογνωσία και την βελτίωση των σχέσεων μας.
