Ακόμα και αν «δεν είσαι ροκ» όπως λέει και το γνωστό τραγούδι, ακόμη κι αν δεν έχεις ακούσει ποτέ σου ηλεκτρική κιθάρα (λέμε τώρα) αποκλείεται να μην έχεις πετύχει κάπου, κάπως, κάποτε τα εξώφυλλα που ακολουθούν. Και αυτό γιατί δεν αποτελούν απλά «περιτυλίγματα» αλλά κανονικά έργα τέχνης και συλλεκτικά κειμήλια της ποπ κουλτούρας των τελευταίων πενήντα ετών. Ιδού οι μικρές όσο και ενδιαφέρουσες ιστορίες που κρύβονται πίσω από τη δημιουργία τους.
The Velvet Underground – The Velvet Underground and Nico ή «η μπανάνα» (1967)
Το εξώφυλλο του πρώτου δίσκου των Velvet Underground και της Nico αποτελεί έργο του «Πάπα» της pop art, Andy Warhol. Παρά τη φαινομενική απλότητα του, το εξώφυλλο αυτό δημιούργησε αρκετά προβλήματα στο συγκρότημα αλλά και στους παραγωγούς του δίσκου -μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Warhol. Ο λόγος; Στις πρώτες παρτίδες του άλμπουμ που κυκλοφόρησαν, η μπανάνα που βλέπεις ήταν αυτοκόλλητο (!) το οποίο «ξεφλουδιζόταν» (σ.σ. υπήρχε μάλιστα και σχετική οδηγία τυπωμένη πάνω στο εξώφυλλο), αποκαλύπτοντας το εσωτερικό του φρούτου το οποίο, ωστόσο, ήταν βαμμένο στο χρώμα του ανθρώπινου δέρματος (το πιάνεις το υπονοούμενο, έτσι;).
Σύμφωνα με το βοηθό του Andy Warhol, Ronnie Cutrone, το μεγαλύτερο πρόβλημα με το συγκεκριμένο concept ήταν ότι καθένα από τα αυτοκόλλητα αυτά έπρεπε να τοποθετηθεί πάνω στο κάθε εξώφυλλο με το χέρι, ένα προς ένα. Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη λοιπόν ότι μόλις έναν χρόνο μετά από την κυκλοφορία του άλμπουμ, τόσο οι Velvets όσο και η δισκογραφική τους, η MGM, εγκατέλειψαν οριστικά το concept του αυτοκόλλητου υπέρ της λιγότερο μπελαλίδικης απλής εκτύπωσης.
The Rolling Stones – Sticky Fingers (1971)
Το ένατο άλμπουμ των Rolling Stones – και ένα από τα καλύτερά στην πεντηκονταετή πλέον καριέρα τους – ξεχώριζε όχι μόνο για κάποιους από τους «ύμνους» που περιελάμβανε (βλέπε: Brown Sugar, Wild Horses και Sister Morphine) αλλά και για το «παιχνιδιάρικο» εξώφυλλό του, στο οποίο περιελαμβανόταν και ένα κανονικότατο φερμουάρ.
Όπως πιθανότατα υποψιάζεσαι, ελέω συσκευασίας και ειδικότερα λόγω της πίεσης που ασκούσε το φερμουάρ πάνω στο βινύλιο, πολλά από τα αντίτυπα του συγκεκριμένου δίσκου (σ.σ. ο οποίος ήταν ο πρώτος που κυκλοφόρησαν οι Stones στην τότε νεοσύστατη δισκογραφική τους) καταστράφηκαν καθ’ οδόν προς τα δισκοπωλεία. Το γεγονός αυτό ανάγκασε σύντομα τους Stones να απομακρύνουν το φερμουάρ, περίπου με τον τρόπο που οι Velvet Underground απομάκρυναν την αυτοκόλλητη μπανάνα από το εξώφυλλο του πρώτου τους δίσκου.
Για την ιστορία, ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο σε ποιον ανήκει η «περιοχή» (sic) που απεικονίζεται στο εξώφυλλο. Ο φίλος του Warhol και καλλιτέχνης Billy Name που είχε αναλάβει τη φωτογράφιση, δεν αποκάλυψε ποτέ το όνομα του μοντέλου του. Και, όχι, παρά το δημοφιλή θρύλο, το (καλά κρυμμένο) πέος δεν ανήκει στον Mick Jagger.
Radiohead – Kid A (2000)
Παρότι ο «διάδοχος» του Ok Computer δε διαθέτει τα «πιασάρικα» riffs του προκατόχου του, εντούτοις αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα άλμπουμ της alt rock πεντάδας από την Οξφόρδη, σηματοδοτώντας παράλληλα την ξεκάθαρη στροφή της μπάντας από τον αμιγώς κιθαριστικό στον μίνιμαλ ηλεκτρονικό ήχο.
Στα του εξωφύλλου, το cover art του Kid A αποτελεί δημιουργία του avant garde Βρετανού καλλιτέχνη Stanley Donwood, ο οποίος είχε σχεδιάσει και τα εξώφυλλα των δύο προηγούμενων άλμπουμ του συγκροτήματος (The Bends και Ok Computer). Όπως το θέτει ο ίδιος ο Donwood «Η πρωταρχική ιδέα πίσω από τα βουνά που εμφανίζονται στο εξώφυλλο ήταν ότι αυτά συμβόλιζαν την ισχύ – όπως περίπου συμβολίζουν την ισχύ οι πυραμίδες». Το πιο παράδοξο; Αντί να χρησιμοποιήσει πινέλα, ο Donwood ζωγράφισε πάνω στους καμβάδες που θα αποτελούσαν τη βάση για το εξώφυλλο του Kid A με μαχαίρια και ξύλα. Αμέσως μετά, φωτογράφισε τους καμβάδες και επεξεργάστηκε τις λήψεις στο photoshop, με το τελικό αποτέλεσμα να αποδίδει στην εντέλεια την απόκοσμη όσο και απαισιόδοξη ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει την εν λόγω δισκογραφική δουλειά.
Joy Division – Unknown Pleasures (1979)
Το πρώτο άλμπουμ της εμβληματικής μπάντας από το Manchester, των «αρχιερέων» της post punk αν προτιμάς, φέρει και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά εξώφυλλα στην ιστορία της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας. Πρόκειται για μια από τις πρώτες δουλειές του αξεπέραστου graphic designer Peter Saville, ο οποίος έχει δημιουργήσει covers για συγκροτήματα όπως οι New Order, οι Pulp, οι Suede κ.α.
Για την ιστορία, το κεντρικό σχέδιο στο εξώφυλλο δεν αποτελεί την τυχαία απεικόνιση κάποιας οροσειράς (όπως φαντάζονται πολλοί ακόμη και σήμερα) αλλά προέρχεται από την επίσημη Εγκυκλοπαίδεια Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Cambridge. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο αυτό αποτελεί την καταγραφή του σήματος του πρώτου pulsar («πάλσαρ ή αλλιώς «Παλλόμενος ραδιοαστέρας») που παρατήρησαν ποτέ οι επιστήμονες του γνωστού βρετανικού πανεπιστημίου. Όπως το θέτει ο ίδιος ο Saville «Το γεγονός ότι η εικόνα αυτή προέρχεται από μια πηγή τόσο μακρινή και “αιθέρια”, ταιριάζει γάντι στο εξώφυλλο ενός συγκροτήματος όπως οι Joy Division, με τη μουσική τους αλλά και με την τέχνη τους εν γένει. Αν και η επιστήμη χαρακτηρίζεται από τη λογική, για να εξελιχθεί έχει ανάγκη τον πειραματισμό, ενώ δεν αποκλείεται να προκαλέσει ακόμα και τον φόβο. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τη μουσική, η οποία αν και βασίζεται επίσης στη λογική -όπως αποδεικνύουν οι αρμονίες, οι κλίμακες και τα μοτίβα – δεν παύει να ορίζεται πρωτίστως από τα συναισθήματα του καλλιτέχνη».
Ψαγμένο…
Pink Floyd – Wish You Were Here (1975)
Ένας από τους σημαντικότερους δίσκους στην ιστορία της ροκ – ελάχιστος φόρος τιμής των υπολοίπων μελών της μπάντας στον «καταραμένο» Syd Barrett – δεν μπορούσε παρά να διαθέτει ένα εξίσου χαρακτηριστικό εξώφυλλο.
Δημιουργός του εξωφύλλου αυτού είναι ο Βρετανός graphic designer Storm Thorgerson (σ.σ. συνεργάτης για χρόνια «κάποιων» Led Zeppelin, Black Sabbath, Scorpions και Genesis), ο οποίος – αγνοώντας τους στίχους του δίσκου – θέλησε να εστιάσει αφαιρετικά στην αμφισβήτηση, δηλαδή στην ίδια την «ψυχή» της ροκ μουσικής.
Για να το πετύχει αυτό, ο Thorgerson καθιστά πρωταγωνιστή της δουλειάς του τον «άψυχο» πλην πάντα καλοντυμένο μέσο πωλητή. Κάπως έτσι, στο εμπροσθόφυλλο του άλμπουμ παρουσιάζονται δύο κοστουμαρισμένοι τύποι (σ.σ. τους «υποδύονται» οι κασκαντέρ Ronnie Rondell και Danny Rogers) να δίνουν τα χέρια, τη στιγμή που ο ένας εξ’ αυτών έχει πιάσει φωτιά – αξίζει να σημειωθεί δε ότι λόγω των θυελλωδών ανέμων που έπνεαν την ημέρα της φωτογράφισης, ο Rondell κάηκε ελαφριά στο πρόσωπο.
