Ποτοαπαγόρευση στις Η.Π.Α. – Πως η Αμερική έπινε ενώ δεν έπρεπε

Η περίοδος της ποτοαπαγόρευσης στις Η.Π.Α. είναι μια εξαιρετική και παράξενη θα έλεγα ιστορία για να συζητήσεις και να γράψεις. Γνωστές και άγνωστες πτυχές της έρχονται στο φως όσο περνάνε τα χρόνια. Προσωπικά με αφήνει με μια νοσταλγία της γοητευτικής αυτής εποχής και με ένα σημαντικό ερώτημα: τι έβρισκαν οι άνθρωποι στο αλκοόλ και γιατί τους ωθούσε να το κρατήσουν ζωντανό; Σίγουρα αρκετοί λάτρεις της ιστορίας και του ποτού θα έχουν διαβάσει τα ιστορικά γεγονότα που σηματοδότησαν μια νέα εποχή για ολόκληρη την ανθρωπότητα στον τομέα της διασκέδασης. Πάμε να δούμε μαζί πως διαδραματίστηκαν τα γεγονότα.

Από τις πρώτες ομάδες κρούσης κατά του αλκοόλ τον 19ο αιώνα, στο περίφημο “Κόμμα της απαγόρευσης ” , μέχρι την 18η τροποποίηση του Αμερικανικού Συντάγματος και τον νόμο Βόλστιντ (VolsteadAct) που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο στις αρχές του 1919 στις Η.Π.Α.. Πάμε να δούμε την εφευρετικότητα μιας νέας γενιάς Αμερικανών να κρατήσουν το αλκοόλ ζωντανό αλλά και πως κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία της εποχής και θησαύρισαν. Τέλος, θα δούμε τα cocktails της εποχής, αλλά και τι έχουμε κρατήσει από την περίοδο της μεγάλης ξηρασίας. Με αφορμή τα 88 χρόνια ελεύθερης και υπεύθυνης κατανάλωσης. Δια χειρός Σταύρου Τσιρλή.

Τα πολιτικά παρασκήνια και η απόπειρα δολοφονίας

Ο πόλεμος κατά του αλκοόλ είναι μακρύς και μας πάει σχεδόν έναν αιώνα πίσω. Ξεκινάει στις αρχές του 19ου αιώνα, με τις πολιτείες κυρίως του Αμερικανικού νότου να αντιδρούν. Με πρωταγωνιστές του προτεστάντες και τις περίφημες ομάδες πίεσης με τις δυο πιο δυνατές και γρήγορα αναπτυσσόμενες να είναι η Anti-saloonLeague και η Women’sChristianTemperanceUnion, τα οποία αμφότερα μέλη της μετέπειτα πλαισίωσαν το πολίτικο κόμμα που θα άλλαζε όλη την ιστορία της Αμερικής, το Κόμμα της Απαγόρευσης (ProhibitionParty). Με μπροστάρη τον μέχρι πρότινος συνταγματάρχη JohnPierceSt. John όπου πριν ασχοληθεί με τα πολιτικά δρώμενα, υπηρέτησε την πατρίδα του στον εμφύλιο και στους ινδικούς πολέμους και θεωρούσε το αλκοόλ μεγάλο εχθρό της.

Διετέλεσε ως 8ος κυβερνήτης του Κάνσας από το 1879 έως και το 1883. Έτσι, το Κάνσας έγινε η 3η πολιτεία που βγήκε από τον χάρτη του αλκοόλ ακολουθώντας σαν πρώτη τη Βιρτζίνια και δεύτερη τη Νέα Υόρκη. Το 1884 πάλι με το Κόμμα της Απαγόρευσης, είχε βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος των Η.Π.Α. και είχε συγκεντρώσει 147.482 ψήφους (1.5% του πληθυσμού). Λόγω της σκληρής και αλαζονικής στάσης του και με τον πόλεμο που έκανε στο αλκοόλ, κατάφερε να αποκτήσει πολλούς εχθρούς που φτάσανε σε σημείο να κάνουν απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, όπως αυτή το 1884 όπου σε έξοδο που είχε πραγματοποιήσει τον πυροβόλησαν. Η σφαίρα πέρασε ξυστά από το κεφάλι του και έσπασε το παράθυρο που ήταν δίπλα του. Το μήνυμα του λαού (η της μαφίας;) ήταν σαφές: Δεν θέλουμε την ποτοαπαγόρευση!

Οι πολιτικοί, ξεκίνησαν μια καμπάνια προπαγάνδας που είχε ως κύριο στόχο μερίδα του πληθυσμού, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και εύκολα χειραγωγήσιμη. Στόχος τους ήταν η καταπολέμηση της μέθης κατά την οποία πολλοί άνθρωποι παρουσίαζαν βίαια ένστικτα καταναλώνοντας λίτρα αλκοόλ κακής ποιότητας.

Σειρήνες πολέμου και “Ρουά Ματ” στους Γερμανούς

Η έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις 28 Ιουλίου 1914 έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας, με τις Η.Π.Α. στην αρχή να μην παίρνουν μέρος, η αλλαγή στάσης τους άλλαξε 3 χρόνια μετά(1917). Με αφορμή μια σκληρή επίθεση των Γερμανικών στρατευμάτων σε Αμερικανικό στόλο που είχε πάνω από 150 νεκρούς, είδαν την ευκαιρία που περίμεναν. Κατάφεραν να χτυπήσουν στο συναίσθημα του πολίτη και συνέδεσαν το αλκοόλ με τον πατριωτισμό. Αμέσως, αμέσως ο Αμερικανικός τύπος στοχοποίησε και επικήρυξε τους Γερμανούς μετανάστες σαν εχθρούς την χώρας. Πολλοί ήταν μεγαλέμποροι, ιδιοκτήτες αποστακτηρίων, ιδιοκτήτες σαλούν και μεγαλοπαραγωγοί ζύθου. Τεράστιο κύμα προσφύγων από την Ευρώπη, βρήκε την γη της επαγγελίας του στα χώματα της Αμερικής μετά την Αμερικανική επανάσταση και τον εμφύλιο, παίρνοντας μεγάλο κομμάτι από την πίτα των κερδών.

Αυτό φυσικά δεν άρεσε καθόλου στους πολιτικούς και τους Αμερικάνους μεγαλοεπιχειρηματίες, που πίεζαν ασφυκτικά την κατάσταση. Αποφάσισαν να προβούν σε μια καθοριστική προσπάθεια απομάκρυνσης των Γερμανών κατοίκων και τον Νοέμβριο του 1917. Σε διάγγελμα της η κυβέρνηση των Η.Π.Α. ανακοίνωσε πως γερμανοαμερικανοί υπήκοοι από 15 ετών και πάνω δεν έχουν δικαίωμα να διασχίσουν την χώρα και να εργαστούν σε αυτήν, γεγονός που επηρέασε πάνω από 200.000 οικογένειες κάνοντας τους σαφές πως είναι πλέον ανεπιθύμητοι. Πολλές εγκαταστάσεις έκλεισαν άμεσα και μεγάλη μερίδα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την χώρα. Σκοπός τους, ήταν η διάδοση της ιδέας της μεγάλης Αμερικής η οποία δεν έπινε σταγόνα αλκοόλ.

Με τον πολιτικό κλειώ να στενεύει και να δέχεται μεγάλη πίεση, οι επιλογές για τους κυβερνήτες κάθε πολιτείας δεν ήταν πολλές, για την ακρίβεια δύο: ή παραίτηση ή υποταγή στις πιέσεις. Το σύννεφο της ποτοαπαγόρευσης είχε πλέον καλύψει πέρα ως πέρα όλες τις Η.Π.Α..

Ποτοαπαγόρευση και νέα τάξη πραγμάτων

Λίγους μήνες μετά το τέλος του Α’ παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα στις 16 Ιανουαρίου του 1919, μετά από το πολιτικό βέτο του Αμερικανού προέδρου Woodrow Wilson, το Κογκρέσο πέρασε τη 18η τροποποίηση του Αμερικανικού συντάγματος που απαγόρευε την παρασκευή, κατανάλωση, πώληση, διακίνηση,  εισαγωγή, εξαγωγή αλκοολούχων ποτών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και έναν χρόνο αργότερα στις 16 Ιανουαρίου 1920 τέθηκε σε ισχύ, με τον νόμο Volstead Act , η Εθνική πράξη ποτοαπαγόρευσης. Το Κόμμα της Απαγόρευσης υπερηφανευόταν πως ήταν το πιο δυνατό πολιτικό κόμμα στον κόσμο.

Το πρώτο σοκ ήταν μεγάλο και οι καταστάσεις πρωτόγνωρες. Δεν γινόταν από την μια μέρα στην άλλη να άλλαζε ο τρόπος ζωής εκατομμύρια ανθρώπων. Δεν υπήρχε κάποιο ουσιαστικό πλάνο. Οι πολίτες, όσον αφορά την πλούσια κοινωνική τάξη, ενώ κουνούσαν ηθικά το δάχτυλο στους υπόλοιπους για να συμμορφωθούν, ήταν οι πρώτοι που έτρεχαν να πάρουν προμήθειες αλκοόλ για να τις έχουν αποθηκευμένες στα τεράστια κελάρια τους. Η τελευταία μέρα πριν την ποτοαπαγόρευση θα μείνει χαραγμένη στην μνήμη σαν μια από τις πιο περίεργες μέρες μέχρι και σήμερα. Όλα τα bar κερνούσαν όποιον φορούσε παπούτσια και μη, ο κόσμος είχε ξεχυθεί στους δρόμους και φαινόταν η ανάγκη τους να μεθύσουν για τελευταία φορά, έστω νόμιμα, ενώ άλλα bar υπέρ κοστολογούσαν και βαρούσαν στο κεφάλι 4 -5 δολάρια το ποτό ακόμα και 50 δολάρια την μια φιάλη! Τρελά χρήματα για την εποχή! Δεν είχαν φανταστεί τις επιπτώσεις της ποτοαπαγόρευσης. Άνοιγε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της χώρας με πρωταγωνιστές το συμφέρον, το ένστικτο της επιβίωσης, την άνθηση της μαύρης αγοράς, του οργανωμένου εγκλήματος, της μαφίας και της διαφθοράς του νόμου.

Ενώ τα νόμιμα αποστακτήρια έκλειναν το ένα μετά το άλλο, έκαναν την εμφάνισή τους οι “οικογενειακές επιχειρήσεις” παραγωγής αποσταγμάτων. Παράλληλα, πολλές άλλες οικείες είχαν μετατραπεί σε διυλιστήρια. Κατά την “περίοδο της  ξηρασίας” έκαναν την εμφάνιση τους τα πρώτα “Βathtub Gin” τα οποία πήραν το όνομα τους, λόγω της παραγωγής τους μέσα στις μπανιέρες των σπιτιών, άλλα και της αραίωσης που επέλεγαν να κάνουν χρησιμοποιώντας απλό νερό βρύσης, που όπως φαντάζεστε δεν ήταν και της καλύτερης ποιότητας και αυτό δεν αλλάζει μέχρι και σήμερα. Πολλοί παράνομοι παραγωγοί είχαν πολλαπλασιαστεί γνωστοί και ως επονομαζόμενοι “moonshiners”. Αρκετοί είδαν την ευκαιρία να βγάλουν μαύρο χρήμα, μην υπολογίζοντας τις συνέπειες. Η ιστορία τους δικαίωσε.

Μόλις το 12% από τα αποστακτήρια εκείνης της εποχή κρατούσαν την ποιότητα τους σε φυσιολογικά στάνταρ. Για το υπόλοιπο 88% η κατάσταση ήταν στην καλύτερη χάλια. Προκειμένου να δώσουν μια πιο έντονη γεύση στο απόσταγμα, χρησιμοποιούσαν μεθανόλη και αλισίβα που το έκανε να μοιάζει σε ένταση με καύσιμα κίνησης. Πολλοί παραγωγοί και καταναλωτές κατά την διάρκεια της “ξερής περιόδου”, είτε έπασχαν από εγκεφαλίτιδες, είτε από τύφλωση και πολλές φορές οδηγούνταν ακόμη και στον θάνατο.

Εκτός από τις “οικογενειακές επιχειρήσεις”, το παρεμπόριο και τους παράνομους διακινητές, σημαντική άνοδο είχαν οι συμμορίες και η εγκληματικότητα στους δρόμους της Αμερικής, με πιο τρανταχτό παράδειγμα του μαφιόζου Αλ Καπόνε. Εδώ γίνεται λόγος για τρελά ποσά καθώς φέρεται να κέρδιζε από το παρεμπόριο ετησίως πάνω από 60.000.000. δολάρια. Κρατούσε χαμηλό προφίλ και δεν έδινε πολλά δικαιώματα, Στο κράτος έδειχνε πως ήταν ένας απλός και νόμιμος επιχειρηματίας. Τα πολλά χρήματα βλέπετε βουλώνουν και τα κατάλληλα στόματα, όχι όμως πάντα. Φέρεται να είναι ηθικός αυτουργός σε πάνω από 600 δολοφονίες μεταξύ αυτών πολιτικοί, αστυνομικοί και γενικότερα σε όποιον στεκόταν εμπόδιο στα σχέδια του.

Μηχανήματα αυτόματης πώλησης αλκοόλ και τα πρώτα Speakeasy

Όποιος ήταν πολυμήχανος, είχε cohones αλλά και την τύχη με το μέρος του, είχε πολύ καλό ποσοστό επιτυχίας για μαύρο χρήμα. Η αστυνομία αλλά και οι μυστικές υπηρεσίες, χτένιζαν καθημερινά τα στενά και τα υπόστενα της Αμερικής πραγματοποιώντας επιχειρήσεις και εφόδους. Οι περισσότεροι βέβαια από αυτούς ήταν διεφθαρμένοι και μισθωμένοι από την μαφία, οπότε κάνανε πολλές φορές τα στραβά μάτια. Έψαχναν βλέπετε για τα περιβόητα Blind pig ή Blind tiger σημεία τα οποία είχαν την ίδια φήμη με τα Speakeasy. Για τα blind’s σημεία συνήθως έπαιρνες γραπτές και πολύ συγκεκριμένες οδηγίες για το πως λειτουργούσαν. Εγκαταλειμμένες περιοχές και σπίτια ήταν πολύ καλά σημεία εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με μαρτυρίες, έπαιρνες ένα άδειο μπουκάλι και το έβαζες μέσα σε μία τρύπα μαζί με ένα χρηματικό αντίτιμο 30-60 cents, κάπου από το πλαϊνό μέρος του σπιτιού ή από πίσω. Μετά από λίγο, μέσα από την τρύπα εμφανιζόταν το μπουκάλι γεμάτο με αλκοόλ!

Οι πρώτες “μηχανές αυτόματης πώλησης αλκοόλ”  ήταν γεγονός, ήταν η πιο safe λύση βλέπετε. Ήταν κυρίως για αυτούς που προτιμούσαν να απολαμβάνουν το ποτάκι τους ήσυχα με τους δικούς τους ανθρώπους κάτω από την ασφάλεια της στέγης τους, χωρίς πολλές ερωτήσεις και μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα της κοινωνίας, όπου πολλοί προκειμένου να επιβιώσουν, είχαν επιλέξει να  γίνουν καταδότες.

Εν αντιθέσει, τα Speakeasy ήταν νυχτερινά μαγαζιά που πουλούσαν αλκοόλ και μπορούσες να απολαύσεις το ποτό σου, σαφώς μεγαλύτερο ρίσκο, μαζί και με άλλο κόσμο, μόνο υπό έναν όρο, να “μιλάτε χαμηλόφωνα”. Αυτή την φράση (“Please, speak easy ladies and gents”) χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή για να αποτρέψουν τον κόσμο να μιλάει δυνατά μέσα στο bar ώστε να μην τους πάρει πρέφα το αυτί του νόμου. Δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά το dress code και τα “φαρδιά πορτοφόλια” καθότι δεν απευθύνονταν σε όλο τον κόσμο παρά μόνο στην elite .

H όλη αυτή διαδικασία των Speakeasy σε εξίταρε και έκανε την κατάσταση πιο ελκυστική, καθώς ακολουθούσες συγκεκριμένο πρωτόκολλο για να περάσεις, συμπεριλαμβανομένου θυρωρού(τσιλιαδώρου), υπόγειες στοές και μυστικά περάσματα μέχρι να καταφέρεις να μπεις μέσα. Όσο να ΄ναι. αλλιώς είναι να πίνεις το ποτό σου και να βαράει η αδρεναλίνη κόκκινο.

Κατά την περίοδο των ξηρών χρόνων πάνω από 100.000 Blid tiger, Blind pig και Speakeasy υπήρχαν στις Η.Π.Α.. Από τα πιο δημοφιλή ήταν: Jack &Charles, Τhe Five O’clock Club, CBΟ Slim Bar, The Napoleon Club,Club 21, Maison Club, Stock Club, Elvis και πολλά άλλα. Μερικά έχουν μείνει μέχρι  σήμερα και είναι πόλος έλξης καθώς αποτελούν κομμάτι της ιστορίας για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον κλάδο του αλκοόλ και όχι μόνο. Σημείωση: το whiskey ήταν πολύ καλό σε συγκεκριμένα speakeasy.

Η άνοδος της κουλτούρας των Cocktails

Λιγότερο γνωστό και εκτιμημένο είναι το γεγονός πως κατά την ποτοαπαγόρευση η άνθηση των cocktails και το ύφος των cocktail party’s είχε κάνει πάταγο. Για να είμαι ακριβής, εκτιμάται πως τα cocktail είναι Αμερικάνικη επινόηση από τις αρχές της δημοκρατίας. Μελέτες μας δείχνουν πως ξεκίνησαν την εποχή του 1860 και συνεχίστηκαν κατά την ποτοαπαγόρευση. Η φαντασία των Αμερικανών bartender παρουσιάστηκε τόσο στην εφεύρεση όσο και στην ονομασία των καινούργιων και συχνά πολυσύνθετων ποτών. Όλοι χόρευαν σε δύο ρυθμούς, αυτούς της Jazz και των cocktail shaker.

Daquiri, Manhattan, Bloody Mary, Blue Monday, Jack Rose, The Gibson Cocktail, Gin Daisy, Gimlet, είναι μόνο μερικά από τα Cocktails που είναι δημοφιλή μέχρι και σήμερα.

Το γνωστό σήμερα σε όλους μας ασημένιο cocktail shaker, έγινε το απόλυτο σύμβολο της εποχής. Αξίζει να δοθεί μια ωδή στους δημιουργούς των Cocktail Shakers, τους Norman Bel Geddes και Raymond Loewy. Οι ουρές έξω από τα καταστήματα ήταν μεγάλες για να μπορέσει να αγοράσει ο κόσμος shaker και  φλασκιά. Τότε έβγαιναν σε όλα τα σχήματα και στυλ. Αρκετοί bartenders της εποχής όταν θέλανε να πάρουν το φιλοδώρημα, απλώνανε το χέρι με το shaker για να τα αφήσουν μέσα οι πελάτες. Πολλοί γνωστοί bartenders της εποχής ήταν: Thomas Henry, Harry Mc Elhones, Fernard “Pete” Petiot, Harry Craddock, Jennings Stockton Cox και φυσικά για πολλούς ο πατέρας της μιξολογίας, Jerry Thomas.

Το τέλος της ξερής εποχής

Ήταν γεγονός πως η Αμερική είχε γίνει ένα έθνος διαφθοράς και ανταρσίας. Η δυστυχία στα πρόσωπα των πολιτών ήταν μεγάλη και επηρέαζε την καθημερινότητα τους σε όλους τους τομείς. Καμία σχέση δηλαδή με το αρχικό πλάνο. Με το Κραχ του 29’ και την οικονομική ύφεση ο κόσμος πλέον πίεζε για το τέλος της ξηρής εποχής. Δεν είχε καμία απολύτως σημασία από την στιγμή που όλοι έπιναν αλλά με κλειστές πόρτες. Μέχρι και τα κόμματα που καταψήφισαν την ποτοαπαγόρευση στην αρχή, είχαν κάνει στροφή 180 μοιρών. Το μεγάλο κεφάλαιο της εθνικής ποτοαπαγόρευσης έριξε την αυλαία του με την 21η τροπολογία από το Κογκρέσο στις 5 Δεκεμβρίου 1933, στις 16:31 μ.μ. βάζοντας τέλος σε 13 χρόνια,10 μήνες, 19 ημέρες, 17 ώρες και 32.5 λεπτά ποτοαπαγόρευσης. ”Αυτό που χρειάζεται η Αμερική αυτήν την στιγμή είναι ένα ποτό”, δήλωσε ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α. Franklin D.Roosevelt στο τέλος.