Τι σε κερδίζει σε ένα αστυνομικό βιβλίο

Σήμερα που ξεσκόνιζα (από τις σπάνιες φορές!) τη βιβλιοθήκη μου, συνειδητοποίησα ότι έχω επενδύσει μεγάλα ποσά σε αστυνομικά βιβλία. Αυθόρμητα έκανα μια νοητή κατάταξη σε αυτά που με ενθουσίασαν και σε αυτά που «’ντάξει, έχω διαβάσει και καλύτερα». Κατά τη διαδικασία αυτή, κατάλαβα ότι όσα βιβλία ανήκαν στην πρώτη κατηγορία είχαν κάποια κοινά στοιχεία, τα οποία αποφάσισα να καταγράψω και να μοιραστώ, για να δω αν τα δικά μου γούστα συμπίπτουν με κάποιου άλλου ή είμαι πολύ επιλεκτική. (σκονισμένη έμεινε η βιβλιοθήκη, σας διαβεβαιώνω).

1. Ο πρωταγωνιστής: Δεν μπορώ τα καλά, χρυσά παιδιά. Να τα κεράσουμε μια πάστα, δεν χρειάζεται να τους δίνουμε πρωταγωνιστικό ρόλο. Δεν αντέχω τους τέλειους, αδέκαστους, αψεγάδιαστους χαρακτήρες. Όλοι έχουν τους προσωπικούς τους δαίμονες, τα καλά και τα κακά τους. Αυτά τα 7 δις ανθρώπων σε τούτη τη γη που την πατούμε έχουν ένα στραβό, τουλάχιστον. Δεν γίνεται ο πρωταγωνιστής να είναι τέλειος. Ένας χαρακτήρας, ακόμη και προϊόν μυθοπλασίας, πρέπει να είναι ρεαλιστικός, ανθρώπινος, και τι πιο ανθρώπινο από τα ελαττώματα και τις αδυναμίες. Ας τις αφήσουμε να βγουν στην επιφάνεια, να τις δεχθούμε, να τις αγκαλιάσουμε, να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν. Δεν χρειαζόμαστε το τέλειο για ήρωα αλλά έναν καθημερινό άνθρωπο, γιατί αυτός είναι που κάνει την υπέρβαση και νικάει στο τέλος, ο απλός άνθρωπος, με τα υπέρ και τα κατά του. Όταν ο κυρίαρχος χαρακτήρας είναι «ένας από εμάς», ταυτίζεσαι, παθιάζεσαι, νιώθεις οικεία, παίρνεις δύναμη, δεν νιώθεις μόνος.
2. Η πλοκή: δεν έχω αποφασίσει αν η πιο ευφάνταστη πλοκή πάντα κερδίζει, αλλά η πιο ολοκληρωμένη και δουλεμένη το κάνει σίγουρα. Και για κληρονομικά θέματα να έχει γίνει ο φόνος, πάντα ο τρόπος παρουσίασης, τα στοιχειοθετημένα κίνητρα και το βάθος των χαρακτήρων, θα κερδίσουν τον αναγνώστη. Οι «τραβηγμένες από τα μαλλιά» ιστορίες, οι αχρείαστες ή υπερβολικές σκηνές δράσης, κάπως με δυσκολεύουν λίγο αντί να με κερδίζουν. Σαφή, ξεκάθαρα, με λογική σαφήνεια κίνητρα, προσδίδουν αυθεντικότητα. Και η αυθεντικότητα σίγουρα είναι το ζητούμενο σε αυτού του είδους την λογοτεχνία, δεδομένου ότι είναι το μέσο για να κερδίσεις τον αναγνώστη. Το διεγείρει ένα μίγμα ρεαλισμού, σασπένς και περιπέτειας, και αυτό πρέπει να πετύχει ο εκάστοτε συγγραφέας.
3. Το plot–twist: συνήθως, κάθε αστυνομικό βιβλίο που σέβεται τον εαυτό του έχει λίγο πριν τη λήξη του μια ανατροπή. Εδώ, σίγουρα, η πρωτοτυπία κερδίζει πόντους. Όσο πιο απρόσμενη και απρόβλεπτη είναι η αλλαγή της πλοκής, τόσο περισσότερο ενθουσιάζεται ο αναγνώστης. Μάλιστα, πολλές φορές μπορεί το σύνολο του βιβλίου να μην ενθουσιάσει (σε ύφος, γραφή, πλοκή) αλλά το plot-twist να είναι αρκετό για να «ξελασπώσει» όλο το βιβλίο, εφόσον είναι πετυχημένο. Ωστόσο, ξεχωριστό κομμάτι στην καρδιά μου έχουν εκείνες οι λίγες ιστορίες που η ανατροπή φλερτάρει μαζί σου από τις πρώτες σελίδες, είναι μπροστά στα μάτια σου από την αρχή, σε μια αναλαμπή ξεκαθαρίζουν όλα και ο συγγραφέας σε όλο το βιβλίο παίζει μαζί σου όπως η γάτα με το ποντίκι. Αυτές οι «δουλεμένες στην προπόνηση» περιπτώσεις δείχνουν το βάθος του βιβλίου και το πόσο καλοδουλεμένο είναι.
4. Η λύτρωση: μακάρι, όλα τα βιβλία να τελείωναν όπως δίνει τη λύση ο Ηρακλής Πουαρό. Να μαζεύονται όλοι μαζί νοικοκυρεμένα σε ένα μεγάλο σαλόνι με το τζάκι να σιγοκαίει, και σιγά σιγά να ξετυλίγεται το μυστήριο με τις αντίστοιχες αναφορές, τις πιθανές λύσεις και τους εκάστοτε υπόπτους. Αλλά δεν γίνεται. Παρόλα αυτά, αφιέρωσε φίλε συγγραφέα κάποιες σελίδες να ανακεφαλαιώσεις την ιστορία, να μας θυμίσεις τα σημαντικά σημεία και να ξεκαθαρίσεις το τέλος. Μην βιάζεσαι. Το τέλος του αστυνομικού βιβλίου είναι η επίγευση αυτού και πρέπει να έχει διάρκεια, να είναι ευκρινής, ξεκάθαρη, χωρίς υπονοούμενα, βιασύνες και νόημα κρυμμένο στο μετακείμενο. Δώσε μας το χρόνο να το απολαύσουμε και να το κατανοήσουμε σε βάθος και ας υποφέρουμε από ταχυκαρδία στις τελευταίες είκοσι σελίδες του βιβλίου.
5. Ο φόνος: κατέχει το κύριο κομμάτι στην ιστορία (γιατί χωρίς φόνο δεν έχουμε και βιβλίο!) και του αξίζει μια λεπτομερής περιγραφή, είτε ολόκληρη είτε αποσπασματική, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Αν λόγω της δομής της πλοκής δεν πρέπει να φανερωθεί, τότε μια λεπτομερής περιγραφή του πτώματος είναι, πιστεύω, αναγκαία. Λατρεύω να νιώθω ότι είμαι μπροστά ακριβώς στο κρεβάτι της νεκροψίας και παρακολουθώ όλη τη διαδικασία. Ή ότι διαβάζω εγώ την ιατροδικαστική αναφορά. Ιδιαίτερα, οι επιστημονικές προσθήκες και τα fun-facts πάνω στην νεκροψία είναι τα αγαπημένα μου. Δημιουργούνται εικόνες, καλλιεργείται μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και εξιτάρεται ο αναγνώστης.
6. Τα στερεότυπα/Τα κοινωνικά μηνύματα: Εκνευρίζομαι όταν σε ένα αστυνομικό βιβλίο (αναφέρομαι, φυσικά, σε πιο πρόσφατα έργα) αναπαράγονται απαρχαιωμένες απόψεις για διάφορες κοινωνικές ομάδες ή θέματα χωρίς να σχετίζονται άμεσα με την υπόθεση και να αιτιολογούνται επαρκώς. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν τον 21^ο αιώνα να παρουσιάζονται, ακόμη, οι ψυχασθενείς με την εικόνα που είχαμε για αυτούς τις προηγούμενες δεκαετίες. Στον αντίποδα, εκτιμώ τρομερά όταν κατά τη διάρκεια της ιστορίας θίγονται κοινωνικά θέματα όπως ο φεμινισμός ή παρουσιάζονται μικρότερες κοινωνικές ομάδες με ηχηρή παρουσία. Δίνονται άλλες προεκτάσεις στο ανάγνωσμα και τροφή για σκέψη στον αναγνώστη, πέρα από την τέρψη του διαβάσματος.

Ουφ, τα είπα όλα. Αυτά τα λίγα, λοιπόν, από εμένα. Συμφωνείτε καθόλου μαζί μου; Πιστεύετε ότι υπάρχουν κι άλλες κατηγορίες; Περιμένω τις σκέψεις σας, τις διαφωνίες και τις προσθήκες σας.

Ακολούθησε το mensdaily.gr σε facebook & instagram